TRUE BELIVERS

Στον Ελλαδικό χώρο εξαπλώνεται η Διονυσιακή λατρεία από την Αρχαϊκή εποχή
και μετά, με διάφορες γιορτές όπως τα Βάκχεια, Κώμοι, Λήναια, Ανθεστήρια.
Κάποια στοιχεία τους, τα συναντούμε και σήμερα όπως οι μεταμφιέσεις,
οι χοροί, η οινοποσία, και η ευθυμία που γενικευόταν και έφτανε σε επίπεδα παροξυσμού.

Αργότερα, κατά τούς Ρωμαϊκούς χρόνους οργανώνονταν γιορτές προς τιμή
του Βάκχου, του Κρόνου, τα Λουπερκάλια και τα Σατουρνάλια. Πρόκειται
για συνδυασμό της λατρείας Θεών και της ανάγκης για ψυχαγωγία μέχρι ακολασίας.

Στη Βυζαντινή εποχή εμφανίζονται οι καλένδες με γιορτές και μεταμφιέσεις,
που φτάνουν μέχρι και τον "γυναικισμό των στρατιωτών".

Στη Νεώτερη Ελλάδα, κυριαρχούν οι μεταμφιέσεις και η προσωπιδογραφία,
κυρίως στη Βόρειο Ελλάδα. "Αι Απόκρεω πανηγυρίζονται πανδήμως και
μεγαλοπρεπώς" και συνδέονται άμεσα με τις Βυζαντινές Καλένδες.

Οι εορτασμοί αυτοί, πέρασαν από πολιτισμό σε πολιτισμό δεχόμενοι επιρροές
από διάφορες κουλτούρες.

Κύρια στοιχεία της Αποκριάς, είναι το κέφι, η ευτυχία, οι αστεϊσμοί και προπαντός
οι μεταμφιέσεις. Στοιχεία που της δίνουν έναν εντελώς ιδιαίτερο τόνο και
τη διαφοροποιούν ουσιαστικά από τις άλλες μέρες του χρόνου.

Ο παραδοσιακός εορτασμός της Αποκριάς κορυφώνεται την τελευταία Κυριακή,
την Κυριακή της Τυρινής, που λέγεται και Τρανή Αποκριά.
«Τσι Μεγάλες Αποκρές κουζουλαίνονται (τρελαίνονται, ξεφαντώνουν) και οι γρες»,
λέγουν επιγραμματικά στην Κρήτη.

Οι συνεστιάσεις που γίνονται και άλλες μέρες μεταξύ συγγενών και φίλων,
στο δείπνο της βραδιάς αυτής, παίρνουν εντονότερο χαρακτήρα.
Τα τραγούδια που λέγονται είναι χαρακτηριστικά των αισθημάτων που επικρατούν.

Όπως λένε στην Κίμωλο: «Τούτες οι μέρες το 'χουνε, τούτες οι βδομάδες,
οπού 'χει φίλους κράζει τους, οπού 'χει εχθρούς καλεί τους, οπού 'χει στην ξενιτιά στέλνει και φέρνει τους του».

Έθιμα της Αποκριάς

Αποκριάτικα έθιμα της Κρήτης και των Κρητών

Σιβιανή μάσκα

Νότια του Νομού Ηρακλείου, στο χωριό Σίβα, η παραδοσιακή μάσκα του χωριού
είναι μια από τις πιο εντυπωσιακές του Ελληνικού και του ευρύτερου μεσογειακού
χώρου και από ότι πιστεύεται ήταν και μοναδική.
Μέχρι και την δεκαετία του 1960, ήταν πολύ στα «φόρτε» της η Σιβιανή μάσκα.
Γίνονταν με τη ρίζα του φυτού Αγαύη, του φυτού Αθάνατος όπως
συνηθίζει να ονομάζεται στην Κρήτη. Το συγκεκριμένο φυτό παλιότερα
χρησιμοποιούνταν για να φτιάξουν και σκοινιά. Φυτό που βρίσκεται σε
αφθονία στη περιοχή της Μεσαράς εξαιτίας των καλών κλιματολογικών συνθηκών.
Λίγες μέρες πριν τις Απόκριες, ξερίζωναν το φυτό και με μία αριστοτεχνική
διαδικασία έφτιαχναν τη μάσκα. Ζωγράφισαν άσπρα δόντια για ν
α διακρίνεται η μάσκα τη νύχτα. Ομάδες 5-6 ατόμων φορώντας τη
μάσκα κάνουν βόλτες στο χωριό και επισκέπτονται διάφορα σπίτια του χωριού.

Γάμος

Στη Γέργερη, ένα ζευγάρι όσο πιο άσχετο και αταίριαστο μεταξύ του, μεταμφιέζεται
ως νύφη και γαμπρός και κάνουν το γύρο του χωριού.

Λεράδες

Η πιο χαρακτηριστική μεταμφίεση των Κρητών. Συναντόνται παντού σε όλη
tην επικράτεια του νησιού. Μασκαράδες με δεμένες γύρω από τη μέση τους
και τα χέρια τους μεγάλες κουδούνες, κατά κύριο λόγο κουδούνια των αιγοπροβάτων.
Στη νότια Κρήτη, οι Λεράδες έχουν αρχηγό το λεγόμενο Αράπη, που είναι
ντυμένος με μαύρες προβιές προβάτων.

Αρκουδιάρηδες και αρκουδιάρικος χορός

Ένα εξαιρετικά εντυπωσιακό έθιμο που διασώζεται στη Γέργερη είναι οι
αρκουδιάρηδες. Βγαίνουν στους δρόμους από τις παραμονές της αποκριάς
αλλά και την Καθαρά Δευτέρα, δημιουργώντας πανδαιμόνιο με τους ήχους
των κουδουνιών και χορεύοντας το δικό τους ξέφρενο αποκριάτικο χορό.

Ψυχοσάββατο

Το μνημόσυνο για όλες τις ψυχές, η επίσημη εκκλησιαστική κάλυψη των
λαϊκών θρησκευτικών δοξασιών δείχνουν την σημασία που δίνουν οι
Κρήτες στην ενθύμηση των πεθαμένων αυτή τη περίοδο.
Το Ψυχοσάββατο λένε ότι οι ψυχές κάθονται στα δέντρα και μας βλέπουν.
Αν κόψεις ένα κλαδί θα πέσουν κάτω και θα παραπονεθούνε…
για αυτό την παραμονή και ανήμερα του Ψυχοσάββατου δεν κόβουν δέντρα.
Πηγαίνουν κόλλυβα στην εκκλησία και μετά τη λειτουργία τα μοιράζουν.

Το έθιμο του Καδή ή Καντή
Το έθιμο έχει τις ρίζες του στο Αμάρι, στον Αγ. Βασίλειο, στον Μυλοπόταμο,
σε περιοχές της Μεσαράς και σε άλλα μέρη. Ο Καδής ήταν ο άρχοντας.
Είχε το γενικό πρόσταγμα για ότι συνέβαινε εκείνη την ημέρα στο χωριό.
Σχηματίζονταν πομπές με επικεφαλής του Καδή και πήγαιναν σ’ όλα τα σπίτια.
Στα Σαχτούρια του Αγ. Βασιλείου, το έθιμο κράτησε περισσότερα χρόνια έως το 1970.
Ο Καδής δεν μπορούσε να είναι τυχαίο πρόσωπο, αλλά αντίθετα απαραίτητη
προϋπόθεση να ήταν σεβαστός από όλους
Να μην μεθά, να πίνει μα να μην μεθά
Να κατέχει όλους τους χωριανούς
Να είναι σοβαρός αλλά να κάνει και καλαμπούρια

Η καμήλα

«Τέσσερα τεμάχια σανίδων έχουν καρφωθεί έτσι ώστε να είναι ευθυγραμμισμένο
παραλληλεπίπεδο, η περιφέρεια δηλαδή της καμήλας. Ο σκελετός καλύπτεται
μετά με κουβέρτες χρώματος σταχτί και μέσα στην κατασκευή μπαίνουν
δυο ντελικανίδες και της δίνουν «ζωή»…»…. Περιγραφή του εθίμου από
εφημερίδα της εποχής εκείνης.

Τι έθιμα αλήθεια έχει τούτο το νησί; Πόσα άραγε ακόμα δεν αναφερθήκαν;
Σίγουρα αξίζει οι επόμενες προγραμματισμένες διακοπές να γίνουν
σε τούτο το νησί. Το νησί που αν οι Θεοί ολόκληρης της Υφηλίου επέλεγαν κατοικία,
τα βήματά τους θα τους οδηγούσαν στην Κρήτη. Η γενέτειρα του Νίκου Καζαντζάκη,
του Ελευθέριου Βενιζέλου, Μιχαήλ Κόρακα και τόσων ακόμα…
Γιατί οι λέξεις φιλότιμο, φιλοξενία και μπέσα δεν μεταφράζονται σε καμία ξένη γλώσσα..
γιατί στην Κρήτη έχουν την σημασία που τους αρμόζει...
Για όλα αυτά και άλλα τόσα η Κρήτη είναι ο ιδανικός προορισμός όλων...